Багша хүнэй хүндэтэй ябахын тула

Ородой Холбоото Уласта һүүлэй үедэ багша хүниие олониитын үмэнэ урданайхидаал адли хүндэтэй болгохо зорилготой хэмжээнүүд эдэбхитэйгээр абтажа байнхай. Алдарта багша болохын тула XXI зуун жэлдэ хүн юу хэхэ ёһотойб? Энэ асуудалда харюу Буряад Уласай багшанарай августын хуралдаан дээрэ эли тодоор зэдэлбэ

Һүүлэй үедэ манай нютагта олоороо морилдог болоһон гүрэнэй Засагай газарай түлөөлэгшэдтэ манай арад зон дадашоо гэжэ хэлэхээр. Үнгэрһэн долоон хоногой үедэ болбосорол болон эрдэм ухаанай һалбарида сугларһан олохон асуудалнуудта Буряад Уласта Москваһаа бууһан үндэр айлшад харюунуудые үгэбэ. Ородой Холбоото Уласай болбосорол болон эрдэм ухаанай һалбариие хинадаг албанай хүтэлбэрилэгшэ Сергей Кравцовой ерэһэн үдэр багшанарай заншалта августын хуралдаантай тудалдаба.

- Үхибүүдэй хүдэлмэринүүдые, мүн өөрынгөөшье ажал сэгнэхэдээ, таанад, багшанар, ниитэ байдал хёрхоор шэртэхын орондо, нэрэ зүүжэ гү, али ямаршьеб нэгэ һурагшые заал һаа өөдэнь татахые оролдонот, - гэжэ Сергей Кравцов сэхэ руунь хэлэбэ

Улаан-Үдэ хотын 2-дохи дунда һургуулида һэльбэн шэнэдхэлгын хүдэлмэринүүд одоошье дүүрэбэ. Тиин сентябриин нэгэндэ 800 һурагша шэнэлэгдэһэн һургуулиингаа богоһо алхажа орохонь гээшэ. Ородой Холбоото Уласай болбосоролой болон эрдэм ухаанай һалбариие хинадаг албанай хүтэлбэрилэгшэ Сергей Кравцов, Ородой Холбоото Уласай Гүрэнэй Дүүмын һунгамал Алдар Дамдинов, уласай Толгойлогшын уялгануудые дүүргэгшэ Алексей Цыденов эндэ ерэжэ, байдалтайнь танилсаба.

Һургуулиин захирал энэ һургуулида урдань үгы байһан оньһон түхеэрэлгэнүүдые харуулхаяа шамдаба. Эрэмдэг бэетэй үхибүүдэй орохо, гараха зохид гэшхүүр түхеэрэгдэнхэй.

- Багшанараймнай хэшээлнүүд улам һонин болохо. Мантан дэлгэсэ дээрэ хэшээлэй үедэ шудалагдажа байһан хамаг мэдээнүүдые үхибүүднай хараха, шагнаха. Кабинет соо харанхы болгохын тула гэрэл нэбтэрүүлхэгүй хүшэгэнүүд үлгөөтэй. Тиимэһээ багшанарнай хэшээлһээ гадуур ямаршье хүдэлмэри ябуулха арга боломжотой болобо, - гэжэ Улаан-Үдэ хотын 2-дохи дунда һургуулиин захирал мэдээсэбэ.

Мүнөө дээрээ Буряад Уласта ниитэ һуралсал хангадаг 500 эмхи хүдэлнэ. Тэдэ дүн хамта 130 мянган һурагшадтай. Үхибүүдэй олонхинь Улаан-Үдэдэ ажаһуудаг. Табан һургуулида һурагшадынь дан олон болоһон тула гурбан халаанда хубааржа һурана.

- Буряад ороной арад зон үдэжэ байна гэжэ бидэ һайн мэдэнэбди. Жэшээнь, энэ жэлдэ нэгэдэхи ангида орогшод таба-арбан жэлэй урда тээхи тоо баримтануудтай зэргэсүүлхэдэ, сохом хоёр дахин олон болоо, - гээд, Сергей Кравцов ажаглалтаараа хубаалдаба.

Хүүгэдэй сэсэрлигүүд мүн лэ дуталдаһан зандаа. Иимэрхүү бэрхэшээлнүүдые шиидхэхын тула Алексей Цыденов түрүүтэй Буряад Уласай Засагай газар зохихо хэмжээнүүдые абаба. Энэ хүдэлмэриинь ашаар уласта энэ жэлдэ 4 шэнэ һургуули баригдаха. Урдань Буряад орондо хэрэглэгдэдэггүй байһан онол арга хүсэндөө хүсэд орожо байна.

- Буряад Уласай бюджедэй мүнгөөр богони сагай туршада олон һургуули барижа амжахагүй байһамнай ойлгосотой. Тиимэ һэн тула гүрэн үмсэ хоёр хамтаржа, тус асуудал шиидхэхэ зэргэтэй. Мүнгэ зөөреэр баян зоной мүнгэеэ мүнөө һургуулинуудай барилгада һомолходонь, жэлдээ ори ганса һургуули барижа зутархын орондо гансата хэдэн һургуулиин барилга нэгэн доро ябуулха арга олонобди. Удаань үмсэһөө уриһаар абаһан мүнгэеэ таба-арбан жэлэй туршада һубарюулан бусаахабди, - гэжэ Буряад Уласай Толгойлогшын уялга дүүргэгшэ Алексей Цыденов тон ойлгосотойгоор хөөрэбэ.

Мүнөө дээрээ Буряад Улас 17 мянган багшанартай. Харин тэдэнэй хэшээлнүүдтэ дүн хамта зуу гаран мянган һурагшад ябаха. 16 мянган эдиршүүл һургуулиин богоһо тон түрүүшынхиеэ алхажа орохонь.

Буряад Уласай багшанарай ехэ хуралдаан Буряадай гүрэнэй оперо болон баледэй театрта болоо. Ородой Холбоото Уласай болбосорол болон эрдэм ухаанай һалбариие хинадаг албанай хүтэлбэрилэгшэ Сергей Кравцов үгэ хэлэбэ. Нэрэ зүүжэ гү, али ажалаа ёһын тэдыдэ хэдэг гурим багшанарай дунда дэлгэржэ байна гэжэ түбхын түрүүндэ тэрэ тэмдэглэбэ. Һуралсал болон эрдэм ухаанай һалбариие хинадаг албанай шалгалтануудһаа айжа, бодото баримтануудаа багшанар нюудаг болоо гэжэ тэрэ соносхобо. Эсэстээ олонхи һурагшад доодо шатын эрилтэнүүдтэ харюусанагүй. Саарһан дээрэ табан дээрэ һурадаг һурагшад үнэн дээрээ доогуур сэгнэлтэнүүдые абадаг байна.

- Хамаг һурагшад ганса табан дээрэ һураа гэжэ байдаггүй. Худал хуурмаг дансануудые ябуулдаг һургуулинуудта бидэ бусадһаа урид шалгалта хэхэмнай. Би Буряад Уласай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманда сэхэ хандаха байнаб. Гадна хиналта ябуулдаг албангуудта баһал ханданаб. Дансанууд соогоо гажа буруу мэдээнүүдые бэшээд тушаадаг һургуулинуудтаа анхаралаа хандуулыт. Үнэн дээрээ манай шалгахада, һурагшадынь сэгнэлтэнүүдтээ огто хүрэдэггүй, - гэжэ Сергей Кравцов тайзан дээрэһээ хэлэбэ.

Сэгнэлтэнүүдээ зохёогоод дансалдаг һургуулинуудай хажуугаар мэдэсээр һула багшанар Буряад Уласай зарим нютагуудта ажалладаг юм байна. Теэд эндэ тэдэ багшанарай зэмэ үгы гэжэ Сергей Кравцов тэмдэглэбэ. Һуралсалай һалбари иимэ ушарнуудта өөрөө зэмэтэй байдаг. Али нэгэн багша мэргэжэлээ дээшэлүүлбэ гэжэ үнэмшэлгэ дээрэ тэмдэглээд лэ, бүхы һуралсалынь дүүрэшэнэ. Мэргэжэлээ дээшэлүүлээгүй багшын мэдэсэ сагһаа хойнотоно. Тиимэһээ тэрэнэй хэшээлнүүдтэ һурагшадта һонин бэшэ. Тиихэдэнь тэрэ багшые хэһээхэ гэһэн түсэб табилтагүй. Тэдэнэйнгээ эрдэм дээшэлүүлхые бодохо хэрэгтэй. Һуралсалайнь шанар хангаха хэрэг тобойжо гарана.

Буряад Уласай болбосоролой болон эрдэм ухаанай һалбариинхид хүдэлмэридөө шэнэ онол аргануудые нэбтэрүүлнэ гэжэ Москвагай үндэр тушаалтан магтаба.

- Шэнэ үе сагта тааруу түсэлнүүд Улаан-Үдэһөө гадна хүдөө нютагуудаар бэелүүлэгдэнэ. Энэнь тон һайшаалтай. Тус жэшээ гүрэнэй бусад орон нютагуудай багшанар халан абаг лэ даа гэжэ хүсэнэб, - гэжэ Сергей Кравцов хэлэбэ.